Hayyam'dan

Daima şiir okumama rağmen uzun zamandır elime bir şiir kitabı alıp bir solukta okuyup bitirmemiştim.  Daha çok webdeki edebiyat siteleriyle dergilerden okuyorum şiirleri. Hayyam'ı da şimdiye dek çokça okumuştum zaten. Ancak bu kez derli toplu oldu. Hayyam'ı baştan sona okumak gerçekten çok keyifli.

Ucu bucağı olmayan engin bir deniz dersem Ömer Hayyam için, herhalde hiç abartmış olmam. Neler neler yok ki Hayyam'ın sözlerinde. Çevirmenin önsözde belirttiği gibi sözcüklerle oyun oynar gibi oynuyor Hayyam. Sabahattin Eyüboğlu'nun çabasını yabana atmamakla birlikte, Türkçe'ye manzum olarak çevrilmiş halleri bile insanı bu kadar hayran bırakıyorsa varın gerisini siz düşünün.

Eyüboğlu'nun muhteşem çevirisiyle Hayyam'dan birkaç leziz rubai:

Sevgili, seninle ben pergel gibiyiz:
İki başımız var, bir tek bedenimiz.
Ne kadar dönersem döneyim çevrende:
Er geç baş başa verecek değil miyiz?
***
Dünyada akla değer veren yok madem,
Aklı az olanın parası çok madem
Getir şu şarabı, alsın aklımızı:
Belki böyle beğenir bizi el âlem!
***
Ferman sende, ama güzel yaşamak bizde:
Senden ayığız bu sarhoş halimizde.
Sen insan kanı içersin, biz üzüm kanı:
İnsaf be Sultanım, kötülük hangimizde?
***
Şu testi de benim gibi biriydi;
O da bir güzele vurgun, dertliydi.
Kim bilir, belki boynundaki kulp da
Bir sevgilinin bembeyaz eliydi.
***
Gökte bir öküz varmış, adı Pervin;
Bir öküz de altındaymış yerin.
Sen asıl iki öküz arasında
Tepişmesine bak şu eşeklerin!
***
Ne bilginler geldi neler buldular!
Mumlar gibi dünyaya ışık saldılar
Hangisi yarıp geçti ki bu karanlığı?
Birer masal söyleyip uyuya kaldılar.
***
Biz gerçekten bir kukla sahnesindeyiz:
Kuklacı Felek usta, kuklalar da biz.
Oyuna çıkıyoruz birer, ikişer;
Bitti mi oyun, sandıktayız hepimiz.
***
Dedim: Artık bilgiden yana eksiğim yok;
Şu dünyanın sırrına ermişim az çok.
Derken aklım geldi başıma, bir de baktım:
Ömrüm gelip geçmiş, hiçbir şey bildiğim yok.
***
Cennette huriler varmış, kara gözlü;
İçkinin de ordaymış en güzeli.
Desene biz çoktan cennetlik olmuşuz:
Bak, bir yanda şarap, bir yanda sevgili.
***
Bir elde kadeh, bir elde Kuran;
Bir helâldir işimiz, bir haram.
Şu yarım yamalak dünyada
Ne tam kâfiriz, ne tam müslüman!
***
Niceleri geldi, neler istediler;
Sonunda dünyayı bırakıp gittiler;
Sen hiç gitmeyecek gibisin, değil mi?
O gidenler de hep senin gibiydiler.