Ben de anlamadım ki! Kimi kampus olması gerektiğini söylüyor kimi kampüs. Kimi kampus yazıp kampüs diye okumamız gerektiğini söylüyor kimi nasıl okuyorsak öyle yazmamız gerektiğini.
Geçen sene Afyon Kocatepe Üniversitesi'ne gitmiştim orda da şöyle yazıyordu: Ahmet Necdet Sezer Kampusü. Al başına belayı. Yarın öbürgün de biri kalkar kampüsu yazarsa hiç ama hiç şaşırmayalım.
Şüphesiz bu sorunun kaynağı kampus kelimesinin yabancı kökenli olması. Latince bir kelime. Türkçe'de bu kelimenin başka bir biçimi olan kampı da kullanıyoruz zaten. campın sonuna Latince çoğu kelimenin sonuna gelen -us ekini getirdiniz mi oluyor size campus. Buraya kadar herhangi bir problem yok. Problem bizde başlıyor. Kelimeyi nasıl okuyacağız?
Bilindiği gibi Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte dil devrimi de yapıldı. Arap alfabesi kaldırıldı yerine Latin alfabesi getirildi. Bir dil, yazıldığı alfabenin hangi dilin alfabesi olduğuna bağlı olarak o dilin etkisi altına girer. Oradan çokça kelime ithal eder. Bu biraz da doğal bir durum. Dilin doğasında var. Nitekim Osmanlıca'da çok fazla Arapça ve Farsça kelime vardı. Cumhuriyetle birlikte Türkçe Latin alfabesini kullanmaya başlayınca da doğal bir süreç içinde hızla Latince kökenli kelimeler girdi Türkçe'ye. Tabii bu transfer direkt Latince üzerinden olmadı. Neredeyse tamamı, Latin dil ailesinin bir mensubu olan Fransızca'dan girdi. Bunun da sebebi, o zamanki aydın, bürokrat, yüksek memur, saray erkanı gibi kesimlerin birincil yabancı dilinin Fransızca olmasıydı. Bugün nasıl ki İngilizce dünyanın birçok ülkesinde ve Türkiye'de 'temel yabancı dil' durumundayken o zaman da İngilizce'nin bugünkü konumunda Fransızca vardı. Dolayısıyla da Türkiye'de alfabe değişirken binlerce, hatta onbinlerce Latince/Fransızca kelime girdi Türkçe'ye. İşte campus da bunlarda biri.
Şunu da belirtmek gerekir; Latin alfabesinin kullanıldığı çok sayıda dil var ve bu alfabe değişik dillere göre bir takım değişiklikler gösterebiliyor. Türkiye'de dil devrimi yapılırken de Latin alfabesi Türkçe'nin ses yapısına bakılarak bir takım küçük değişikliklerden geçirilmiştir. Mesela c işareti İngilizce'de kimi zaman s kimi zaman k; İtalyanca'da kimi zaman ç; Türkçe'de ise her zaman c sesi verir.
Şimdi meseleyi çözebiliriz sanırım. Aslı campus olan kelimeyi Türkçe'de nasıl okumalıyız? Bu kelimeyi de yukarda belirttiğimiz gibi Fransızca'dan aldık. Fransızca'dan aldığımız çoğu kelimeyi de bu dilde nasıl okunuyorsa öyle okuyup yazdığımız için campus kelimesini Fransızca'da okunduğu şekliyle, yani kampüs diye okumamız ve yazmamız gerekir. Öyle ya, madem çoğu kelimeyi bu kurala göre okuyup yazıyoruz bunu da bu şekilde kullanmamız gerekir diye düşünüyorum.
Vallaha bende anlamadım. Bir değil iki değil. Yüzlerce hatta binlerce kelime var. Hangi şekli doğru hangi şekli yanlış. Dille uğraşanlar da farklı farklı şeyler söylüyorlar. Hangi birine kulak verelim. Garip bir durum doğrusu...
YanıtlaSilTrakya Üniversitesi'nde ne kampüs var ne de kampus var. Bunların yerine "yerleşke" tabiri kullanılıyor.. Güllapoğlu Yerleşkesi, Ayşekadın Yerleşkesi, Prof.Dr.Ahmet Karadeniz Yerleşkesi gibi..
YanıtlaSilMerhaba, ben ODTÜ'de öğrenciyim. Üniversitenin gerek resmi yazışmalarında gerekse basın açıklamalarında ısrarla kampüs yerine kampus kullanmaya başlamasından rahatsızım. Hareket, sık kullanılan bu sözcüğü büyük ünlü uyumu oluşturarak Türkçeleştirmeyi mi, yoksa orijinaline yaklaştırarak Türk vatandaşlarının dil algısını değiştirmeyi mi hedefliyor anlamış değilim.
YanıtlaSilDil benim uğraş alanım değil fakat nacizane fikrim şudur ki, yabancı bir kelime bir dile dahil olduğunda o dili konuşanlar tarafından nasıl kabul görmüşse telaffuzuna o şekilde devam etmek gerekir. Çünkü bu kabul, o insanlar için en kolay telaffuz şeklidir. Kaldı ki bence dilin zenginliği bu yabancı kelimenin yaşadığı bozulma ile oluşan yeni kelime ile mümkün olmaktadır.
Kampus yazıp kampüs okuma gibi komik bir fikre de şiddetle karşı çıkıyorum.
Anahtarlar: odtü, kampüs, kampus
20.09.2013/14.27
Merhaba, hoş geldiniz. Sözünü ettiğiniz "hareket" nasıl bir harekettir ya da hareket midir, onu bilmiyorum. Tek bir harfle Türk vatandaşlarının dil algısının nasıl değişebileceğini doğrusu çok merak ettim. Kelimenin kendisi zaten dışarıdan gelme, ha kampüs ha kampus, sanki birisi Türkçe mi? Böyle bir durumda dil algısı nasıl değiştirilebilir ki?
YanıtlaSilSöz konusu kelimenin kökeni Latince. Kaynağı şurada. Orijinalinde campus diye yazılıyor. Türkçeye de büyük olasılıkla Fransızca üzerinden geçmiş. Fransızlar kelimeyi olduğu gibi, yani campus diye almışlar, ancak kendi bildikleri gibi okumuşlar, yani kampüs diye. Türkçeye de öylece geçmiş. Şimdi, bu hesaba göre hangisi doğru? Biri kalkıp, madem Fransızcadan böyle aldık, bu biçimde kullanalım gitsin, diyebilir, başka biri de kalkıp, kelime Latince, orijinali neyse onu kullanalım, diyebilir. Diyorlar da. Sorun da burada zaten. Bana sorarsanız birincisi derim, yani kampüs demek daha doğru.
Bir de yerleşke çıktı son yıllarda. Onu da söylemek gerek. Pek çok üniversite de kullanıyor bildiğim kadarıyla. Tutacağa benziyor, hatta tuttu bile denebilir.
Sağlıkla kalın.