Zeitgeist

Hz. Google'ın Zeitgeist adında pek faydalı bir istatistik hizmeti var. Her yıl, dünyanın çok sayıda ülkesinde insanların internette ne aradıklarını sayıp döken bir servis bu. 2012 yılında, Google arama motorunu kullanarak, 146 dilde 1 trilyon 200 milyar arama yapmışız. Maşallah. 

Zeitgeist (zayt-gayst) aslen Almanca bir kelime, pek çok dilde de aynen bu şekilde kullanılıyor. Zeit: zaman, geist: ruh. Zamanın ruhu. Hakikaten de, zamanımız dünyasının ruhu bundan daha iyi bir biçimde gözler önüne serilemezdi. Büyüksün Google.  

İnsan hemen merak ediveriyor haliyle, yıl boyunca bizim sokakta neler olmuş, diye? Gerçi neler olduğu az buçuk tahmin edilebiliyor. Listenin başında feysbok var. (Umarım kusuruma bakmazsınız, nasıl oldu hatırlamıyorum, yaklaşık iki yıl önce feysbuk yerine feysbok demeye başladım ve öyle devam etti gitti. Daha da düzeltemiyorum. Herhalde, bilinçaltımda Facebook, içinde her bir bokun olduğu bir şey olarak yerleştiği için, buk yerine bok diyorum). Neyse efendim, bakalım 2012'de Türkiye'de neler aranmış.

1. Facebook
2. YouTube
3. e-Okul
4. Ösym
5. Ekşi Sözlük
6. Araba Oyunları
7. Milliyet
8. İşkur
9. Hürriyet
10. Habertürk

Neden en çok bunları aramışız acaba? İzninizle, naçizane teker teker yorumlamak istiyorum.

1. Facebook: Yoruma pek de ihtiyacı yok. Sadece Türkiye'de değil, Moğolistan'dan Kanada'ya, Tataristan'dan Zanzibar'a, bütün dünya vaktinin önemli bir kısmını Facebook'ta öldürüyor. Artık insanlar 24 saatlerini, çalışma zamanı, uyku zamanı, diğer faaliyetlere ayrılan zaman ve Facebook zamanı diye dörde ayırıyorlar, bilmem farkında mısınız?

2. YouTube: Memlekete televizyon geldi geleli, dünyada her daim en çok televizyon izlenen ülkelerden birinin de Türkiye olduğunu yerli yabancı herkes biliyor. YouTube da bir tür televizyon olduğuna göre, en çok aranan ikinci sözcük olmasında şaşılacak bir şey yok. Hatta asıl şaşılası nokta, neden Facebook'un önünde yer almadığı.  

3. E-Okul: Milli Eğitim'in bin bir türlü okul mokul işlerinin yürütüldüğü sistemin adıdır e-okul. Benim bildiğim kadarıyla Türkiye'de bir milyon dolayında öğretmen var. Her birinin, sadece öğrenci sınav tarihlerini ve puanlarını girmek için yılda ortalama on kez bu siteyi ziyaret ettiğini hesaplasak bile, on milyon tıklama eder ki, az buz değil. Eğer üç çocuk politikası ilerleyen yıllarda tutarsa, öğrenci sayısı artacağından doğal olarak öğretmen sayısı da artacağı için, önümüzdeki on beş yıl içinde e-okul'un YouTube, hatta Facebook'u sollama imkânı bile doğabilir, ne dersiniz?

4. ÖSYM: Bunun da yoruma ihtiyacı yok. Sınavlar ülkesinde, sınavlardan sorumlu kurumun internet sitesinin çok tıklanması kadar doğal ne olabilir? Ösese, öyese, kapesese, degese, yegese, leyese, ales, üdese, kapedese, tus, dus ve daha onlarca "S". Bu arada, pes dedikleri bir şey de var, pes 2012, pes 2013 falan, o sınav mı?  

5. Ekşi Sözlük: Siz de hiç farkına vardınız mı, pek çok kere Google'a bir kelime yazdığınızda en üstte veya ilk üçte Ekşi Sözlük'ün çıkacağını tahmin edebiliyorsunuz. Misal, katalitik yazıyorsunuz, kesin vardır Ekşi Sözlük, diyorsunuz, bakıyorsunuz sahiden de var. Bu, Ekşi Sözlük'ün sandığımızdan da büyük bir sözlük olduğunu gösteriyor. Pek çok faydalı şey de var içinde, bin bir çeşit zırva da. Fazlasıyla ciddiye alıp yazanı da var, gırgır olsun diye yazanı da. Ekşi Sözlük hakkında bilmemiz gereken en önemli şey, içinde yazılan hiçbir şeyin %100 doğru olmadığıdır. Ancak çok iyi bir fikir verici/bir yönlendiricidir. Asparagas diye sorduğunuz zaman, Ekşi Sözlük asparagasın ne olduğunu, yani hakkındaki tam doğru bilgiyi size hiçbir zaman vermez. Ancak, oradan edindiğiniz fikirle, en azından asparagası nereden ve nasıl öğrenebileceğinizi öğrenirsiniz. Sözün kısası, binlerce adam bıkmadan usanmadan Ekşi Sözlük'e saçma sapan tonlarca şey yazıyor. E, bu kadar çok olunca yazılanlar, tıklayanı da çok oluyor haliyle. 

6. Araba Oyunları: Sabahtan akşama kadar televizyonlarda araba reklamı... Renault, Opel, Toyota, Peugeot, Ford, Volkswagen, Mercedes, Fiat, Seat, Audi, BMW, Volvo, Hyundai, Honda, Chevrolet, Skoda, Dacia ve daha bilmem ne. Alman üretici, Fransız üretici, Amerikan üretici, Japon üretici, G. Kore üretici, İtalyan üretici, İspanyol üretici, Türkiye tüketici. Ee, böyle sabah akşam insanların gözüne gözüne sokarsan, yediden yetmişe herkes bir araba sahibi olmak isteyecek, değil mi. Ne var ki, çoğu insanda para yok. Olmayınca da, işte sanal oyunlarla tatmin olmak istiyorlar. Ben böyle bir tahmin yürütüyorum, bilmiyorum siz ne dersiniz.  

7. Milliyet: Bu memlekette Van'dan İzmir'e, Samsun'dan Adana'ya, her akşam her evde ana haber bülteni izlenir. Gelgelelim, dünyadan bu kadar "haberdar" olan bir toplumun her konuda bu kadar duyarsız olmasını bir türlü anlayamıyor, açıklayamıyorum. Halk, haber almayı bu kadar sevdiği için, en çok ziyaret edilen on sitenin arasında haber sitelerinin de olması gayet normal. Gerçi, haber maber diyoruz ama, Milliyet'in internet sitesi çıplak kadından geçilmiyor, açın bakın. Bir de, Türkiye'de en çok satan iki gazete Sabah ve Hürriyet olmalarına rağmen, neden bunların sitesi daha az tıklanmış acaba, bir fikrim yok. 

8. İşkur: Her seferinde, işsizlik azaldı, rakamlar küçüldü, ekonomide dünya ligine girdik falan filan, dense de, 2012'de en çok aranan 8. kelimenin İşkur olması, bu konudaki hemen her şeyi yoruma gerek bırakmayacak şekilde açıklıyor. 

9. Hürriyet: bkz. 7. madde.

10. Habertürk: bkz. 7. madde.

Bu da Google'ın Zeitgeist videosu. Dünyada neler oldu, bir anımsayalım.