1 Mayıs

(...)

Avrupa'da yakın yıllara kadar yapılan bahar şenlikleri 1889'da II. Enternasyonal'in I. Kongresi'nde aldığı kararla bütün dünya işçilerinin birlik, dayanışma ve mücadele günü olarak kabul edilmesiyle yeni bir kimlik kazandı. Amerikan İşçi Federasyonu'nun sekiz saatlik iş gününü kabul ettirmek için verdiği mücadelede ilan edilen genel grev sırasında, Chicago'da 1 Mayıs 1886'da polis işçilere yaylım ateş açmış, katliamın sorumlusu olarak da dört işçi idama, dördü de ağır hapse mahkûm edilmişti. Federasyon, sekiz saatlik iş günü kabul edilinceye kadar her 1 Mayıs'ta gösteriler yapılmasını kararlaştırmış ve Enternasyonal bu kararı uluslararası düzeye taşımıştı. 

Bugün 1 Mayıs birçok ülkede resmi tatildir ve işçilerle sol partilerin kitlesel gösterileriyle kutlanır. Bazı ülkelerde de 1 Mayıslar siyasal eylem biçimini alır, yasaklanır ve baskı gününe dönüşür. 

Türkiye'de 1 Mayıs, işçi bayramı olarak ilk kez 1908-1912 yılları arasında ve 1921'de işgal altındaki İstanbul'da kutlanmıştır. 1925'te işçi bayramı yasaklanarak, hazırlanmış olan 1 Mayıs bildirisi dolayısıyla ağır hapis cezaları verilmiştir.

Aynı yıl 1 Mayıs Bahar ve Çiçek Bayramı olarak ilan edildi ve 1935'te resmi tatil olması kararlaştırıldı. İşçi bayramı olarak, 1963'te Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt yasalarının kabul edildiği 24 Temmuz günü ilan edildiyse de, 1968 yılında kapalı toplantılarla başlayan 1 Mayıs kutlamaları 1976'da Taksim Meydanı'nda kitlesel bir gösteriye dönüştürüldü. 1977'de otuz dört kişinin öldürüldüğü Taksim 1 Mayıs kutlamalarından sonra 1979 yılı 1 Mayıs'ında İstanbul'da sokağa çıkma yasağı konuldu. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra 1 Mayıs Bahar Bayramı kaldırıldı. 1985'ten sonra, önceleri açık hava toplantılarına izin verilmese de, 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlamaları tekrar başladı.

Kudret Emiroğlu, Gündelik Hayatımızın Tarihi.