İyi heceler

Size bugün iyi geceler sözünün nereden çıktığını anlatacağım. 

Bilindiği gibi, bu sözü insanlar geceleri birbirlerine esenlik dilemek için kullanırlar. Tıpkı sabahları günaydın, gün içinde iyi günler, akşamları iyi akşamlar dedikleri gibi, geceleri de, iyi geceler derler. Peki ama bu söz gerçekten de böyle midir?

Hayır, değildir. Toplumdaki çok yaygın ama bir o kadar da yanlış bir kanının aksine, bu sözün doğrusu iyi heceler'dir. Evet, iyi heceler. 

Kafanız karışacak haliyle, hatta karışmıştır bile, ne alâka yani; iyi geceler nere, iyi heceler nere? Kafa karışıklığı hususunda tamamen haklı olduğunuzu belirteyim öncelikle, ilk duyduğumda benim de kafam karışmıştı. Ama merak etmeyin, her bir şey yerli yerine oturdu sonra; eminim dinleyince sizin de kafa karışıklığınız geçecek.

*

Şimdi efendim, biliyorsunuz, tarih boyunca şairlerin bir kısmı şiirlerini aruz ölçüsüyle, bir kısmı hece ölçüsüyle filan yazmış. Kimi zaman aruz ölçüsü revaçta olmuş, kimi zaman hece ölçüsü. İşte, iyi heceler sözü de hece ölçüsünün revaçta olduğu bir zamanda çıkmış. Peki, nasıl olmuş bu?

Hepimizin bildiği gibi, şairlerin şiir yazması için gerekli olan enstrümanlardan biri ilham perisidir. İlham perisi olmadan şiir yazmak imkânsız gibi bir şeydir. Gelgelelim ilham perisi dediğin de öyle ha deyince gelen türden bir şey değildir. Gelmek için uygun zamanı, uygun mekânı, ve elbette uygun insanı kollar. 

Şair zaten uygun insandır. Yani, şiir yaza yaza kendini bir biçimde ilham perisinin uygun kişisi konumuna sokar. Uygun insan olunca da geriye kalıyor uygun zaman ve mekân. Eh, şair olan kişi için uygun mekânı bulmak da pek zor bir mesele değildir. Bilinen bir şeydir ki her şairin, içinde ruhunu da barındıran bir çalışma odası vardır. Uygun insan ve uygun mekân böylece tamam olunca nihayet uygun zamana geliyoruz.

Şiir yazmak için en uygun zaman nedir, diye sorulsa herhalde on kişiden dokuzu, gecedir, diye cevap verir. Çünkü gece, ortalıktan el ayağın çekildiği, dünyanın çoğunlukla sessizliğe büründüğü zamandır. Böylece şiir yazmak için de gayet uygun bir zamandır. Zaten uzmanlara göre ilham perisi elden geldiğince az insana görünmek isteyen, ayrıca gün ışığından da pek hazzetmeyen bir peridir. Bundan ötürü de çoğu şaire gece gelir, gece gelince onlar da şiirlerini gece yazar.

*

İşte efendim, rivayet olunur ki, pek çok devirde olduğu gibi, Ortaçağ'da da şairlerin, yazarların, sanatçıların toplandığı kahveler filan varmış. Buralarda bir araya gelen şairler başta şiir ve edebiyat üzerine olmak üzere pek çok konuda konuşur dururlarmış. Akşamın geç vakitlerine kadar sohbet edip dertleştikten sonra evlere dağılma vakti gelince birer birer kalkıp birbirlerine esenlik dileyerek ayrılırlarmış. Tabii, şair milleti bu, herkes bir diğerinin eve gidince yatıp uyumayacağını, sabahın ilk ışıklarına değin şiir yazmakla uğraşacağını bilirmiş. Ve işte bundan ötürü de birbirlerine "iyi şiirler" anlamında "iyi heceler" derlermiş.

Gel zaman git zaman, bu söz yayılmış. Ve pek çok örnekte olduğu gibi, yayıldıkça anlamı bilinmez olmuş. Bir zaman sonra da –geceleri kullanıldığı için– bu sözün iyi geceler olduğu sanılmış ve öyle söylenmeye başlamış. Günümüze kadar da böyle süregelmiş.

Çok ilginç, değil mi?