Lira ne demek?

Para birimimiz lira ile İngiliz para birimi pound'un aynı kaynaktan geldiğini biliyor muydunuz? Peki, pound'un kısaltmasının Lb olduğunu, bunun neden böyle olduğunu, simgesininse neden bir L harfi (£) olduğunu biliyor muydunuz?

Ben bir zamanlar bir yerde İngiliz lirası diye bir şey okumuştum. Herhalde eskiden kullanmışlardır diye de akıl yürütmüştüm. Demek ki öyle değilmiş, çünkü pound'a bazen lira da deniyormuş. Niye peki, ne ilgisi var lirayla pound'un?

Lira, Türkçeye İtalyancadan geçmiş. Bir zamanlar, İtalyanlar henüz euro'ya geçmemişken Türkçede nedense İtalyan lireti deniyordu, neden öyle deniyordu bilmiyorum, çünkü bildiğim kadarıyla İtalyanların kendisi de liret değil lira diyordu. 

İtalyanca lira, Latince libra'dan geliyor. Libra, terazi, ölçü, denge, dengelemek anlamlarına geliyor. Peki, bu kelime nasıl İtalyanların para birimi haline gelmiş? 

Romalılar libra pondo adında bir ölçü birimi kullanmışlar. Pondus, ağırlık demek, pondo da onun bir tür kısaltması. Dolayısıyla pondo libra, bugünkü anlamıyla "bir ölçek" ya da "bir kiloluk" gibi bir anlama geliyor.

Gel zaman git zaman, İtalyanlar bu sözün libra kısmını, kendi dillerinde lira'ya dönüşmüş olarak para birimi ölçüsü olarak kullanmaya başlamışlar. Bize de Osmanlılar döneminde, 19. Yüzyılın ortalarında geçmiş. Lirayı Türkiye dışında Suriye ve Mısır da kullanıyor. Ayrıca, 1980'e kadar İsrail, 2008'e kadar Malta da kullanmış.

İşin pound kısmı da lira kısmına benziyor. Nasıl ki İtalyanlar pondo libra'nın libra kısmını almışlar, İngilizler de aynı sözün pondo'sundan gelen pound'u almışlar. Yalnız, bu sözcük İngilizceye doğrudan Latinceden değil Almanca üzerinden geçmiş. İngiliz para biriminin tam adı "pound sterling", kısaca pound deniyor.

---

Kaynak: bura, şura, ora, bir de bura.