Her tevi afitab ve suayi mahitab

Filmlerde diyalog ve tirat sahnelerini çok severim. Bazı filmlerde öyleleri var ki kelimenin tam anlamıyla bayılırım. İşte onlardan biri, Ezel Akay'ın Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filminden bir sahne:

— Her tevi afitab ve suayi mahitab,
sultanül selatinül Arab vel Acem ve Rum,
zillullahi fil alem Demirtaş Han,
(güzel oldu) 
Kâfinur'u sizin eteğinize gönderirüz.
Naçiz hazinemiz, zat-ı şahanenin gölgesinde,
(yok bu olmadı, dur)
gölgesinden...
— cömertlik ve bereketüyle şerefyam ola!
— Hah, şerefyab ola!
(Güzel oldu).

Bu sahnede, Eşrefoğlu Beyliği'nin sahibi Süleyman, Anadolu Tatar valisi Demirtaş'a, ya da özgün adıyla Timurtaş'a kendisine ilişmemesi için Kâfinur adlı çok değerli bir elmas eşliğinde göndereceği bu "çok yağlı" mektubu yazdırmaktadır. Süleyman "Cenk itme, sevüş" felsefesini benimsemiş biridir. Kaldı ki cenk etmek istese bile edemeyecektir, zira gücü kalmamıştır. Mektubu, iyice küçülmüş olan beyliğin elinde kalan son elçi olan Hacivat Çelebi yazmaktadır. Kadı Pervane de divanda hazır bulunmaktadır.

Kadı Pervane, affedersiniz puştun tekidir. Kadısı olduğu beyliği yıkma telaşında olan bir menfaatçidir. Bu yüzden de Süleyman'ın yazdırdığı mektubu, baştan sona ağır küfürlerle dolu başka bir mektupla değiştirtir, içinde güya Kâfinur'un olduğu küçük bir sandığa da bir yılan koydurur. Hacivat'ı da sevmemektedir zaten. Böylece bir taşla iki kuş vuracaktır, hem Süleyman, hem Hacivat.

*

Ezel Akay'ın sinemasını oldukça beğenirim. Eşrefoğlu Süleyman'ı oynayan da kendisidir. Hacivat Çelebi'yi Beyazıt Öztürk, Kadı Pervane'yi ise oyunculuğunu hayli hayli beğendiğim Güven Kıraç canlandırıyor.

*

Hacivat Çelebi hemen yola çıkar. Demirtaş'ın karargâhına varır. Çadıra alınır. Hayli sert mizaçlı biridir Demirtaş. Elçi hediyeyi sunar, okumak üzere mektubu çıkarır. Çıkarır ki ne görsün, mektup değişmiş; küfürle doludur. O da ne yapsın, canını kurtarmak için bir şeyler uydurmaya bakar. Mektubu okuyormuş gibi bol keseden sallamaya başlar:

Hakanlarun hakanu,
âlem-i cihan! 
Hem adül hemü de hakim,
melik ve sultanlarun medaru iftiharu Demirtaş Han, 
Allah bizi sana bağışlaya! 
Zamanun ışığu, 
harici ve dahili mihrakların yok edicüsü, 
kâfir ve müşriklerin kökünü kazıyıcu, 
mücahüt, 
her şeyden önce, Allah cennette rütbesini yükseltsin inşallah! 
Memalikül İslam ve Bilad-ı Rum'un koruyucusu, 
gazilerin gazisü Demirtaş Han, 
Alâüd-dünya ve eddün münzil İslam vel müslimin...

Hacivat'ın sayıp döktüğü bu övgüler iyidir güzeldir ama hesaba katmadığı bir şey vardır. Demirtaş Müslüman değildir. Bundan ötürü de o son övgüleri duyar duymaz kızgınlıkla yerinden fırlayıp "Men Müslüman değilem!" diye bağırır. O sırada adamlarından biri mektubu Hacivat'ın elinden kaptığı gibi okumaya başlar. Şunlar yazılıdır: 

Domuzun yılandan doğmuş evladı Demirtaş,
senin o taş gibi karanfilinü kızgın demirden anahtar ile açacağüz,
billur kaselü Rum diyarının en yaşlı kısraklarına tokmaklatacağüz,
senin ananın o yoğurtlu...

Keskin bir kılıç sesi duyulur. Mektuptaki bu küfürleri okuyan en yakın adamının kellesini bir vuruşta kesip yere fırlatır Demirtaş, o derece hiddetlenmiştir. O hiddetle ordusunu toplayıp hepsini yakıp yıkmak üzere Eşrefoğulları ve diğer beyliklerin üzerine yürür.

Demirtaş çadırdan çıkıp gittikten sonra elçi Hacivat Çelebi sonunun geldiğine o denli emindir ki, peşinen yere eğilip boynunu kılıcın önüne serer. Oysaki Demirtaş'ın çadırında yer alan Eretna her şeyin farkındadır. Bu oyunun Pervane tarafından oynanmakta olduğunu da biliyordur elbette. Onun sayesinde kurtulur Hacivat.
.

En sevdiğim filmlerden biridir bu. Hiç izlememişsem beş kez izlemişimdir. Bu diyalog sahneleriyle öbür bir-iki sahneyi izleyişimse on kereden az değildir.

Filmde Karagöz'ü de Haluk Bilginer canlandırıyor. Onun oyunculuğu da elbette şapka çıkarılacak cinsten. Bu filmde de öbürlerinde olduğu gibi harika bir rol çıkarıyor. Ondan hiç söz etmedim, çünkü amacım andığım sahnelerden söz etmekti sadece.

Henüz izlemediyseniz mutlaka bir an önce izlemelisiniz.