19 Kasım 2014

Şahane kelimeler

İngilizcede royal diye bir kelime var. Pek yabancı bir kelime de sayılmaz, zira Türkiye'de de çokça kullanılıyor. Latince kökenli bir kelime; regalis'ten geliyor. Aslında İngilizcede regal diye de bir kelime var, o da yine aynı kökten gelme ve royal'le de aynı anlama sahip. 

Latince rex "kral" demek. Rex'in iyelik hali ise regis. Regalis oradan geliyor. Dolayısıyla royal, "krala/kraliyete ait, kralla/kraliyetle ilgili" anlamlarına geliyor. Royal family ile "kraliyet ailesi" denmiş oluyor mesela. Büyük otellerde royal suite vardır "kral dairesi" anlamında.
*
Lise yıllarında bir gün futboldan laf açılmış, bayan bir hocamız neden İspanyol takımlarının adının başında hep Real var diye merakla bize sormuştu da bilememiştik. Real Madrid, Real Sociedad, Real Betis... Efendim, işte o real de royal'in İspanyolcası. İspanya halihazırda krallıkla yönetilen bir ülke. Böylece Real Madrid Club de Fútbol'un Türkçesi, "Madrid Kraliyet Futbol Kulübü" olmuş oluyor. Bilen bilir, Real Madrid Kral'ın, Atlético Madrid ise halkın takımıdır derler İspanya'da. Bu real'in İngilizcede "gerçek" anlamına gelen real'le bir ilgisi yoktur.
*
İspanya'dan İran'a geçelim şimdi. Şah ve şahane kelimeleri Türkçeye Farsçadan geçmişler. Şah, kral'ın Farsçası zaten. Şahane ise "şahla ilgili, şaha ait" anlamına geliyor. Yani, royal ile tıpatıp aynı anlama geliyor. Fakat her zaman söylendiği gibi, dil canlı bir organizmadır ya, bu kelime de değişe değişe bugün artık Türkçede başka bir anlama bürünmüştür. Şahane dediğinizde insanların aklına ilk gelen anlamı "çok güzel, harika, mükemmel". Aradaki ilgiyi kavramak son derece basit. Çok güzel, harika, mükemmel olan, şaha layıktır; mantık bu. Hani, "krallara layık" derler ya, işte o mantık. 
*
Sizi bilmem ama benim için kelimelerin tarihi –en azından şu an için– insanların tarihinden daha önemli. İnsanların tarihi yalan dolandan ibaret, bir doğru varsa, on uydurma var, kelimelerin tarihiyse tek kelimeyle şahane.

4 yorum:

  1. Şahane olmuş. Yani krallara, kraliçelere bize layık olmuş:-)
    Real Madrid'i sevmiyordum zaten, Barcelona iyidir.
    Bugün aklıma bir kelime gelmişti, Sokrates'in yeğenine söyliyeyim de baksın diyordum, unuttum şimdi kelimeyi. Hatırlarsam yazarım.
    Hayatta kal.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim Aze. Real Madrid'i ben de sevmiyorum. Barcelona'yı bir ara severdim, şimdi onu da sevmiyorum. Benim için bundan böyle varsa yoksa Kolombiya. :)
      Sevgiler...

      Sil
  2. çok severek kullandığım bir kelimedir'şahane'
    bu yayın şahane,:)))
    sevgiler

    YanıtlaSil

Yorumunuzda bir web sayfasına bağlantı vermek istiyorsanız buraya bakabilirsiniz.

Yorumlarla ilgili notlar için buradaki sayfanın sonuna bakabilirsiniz.

Sayfa başına git